Multipl Skleroz nedir? Neden oluşur?

 

Multipl skleroz (MS) merkezi sinir sisteminin iltihabi bir hastalığıdır. Hastalık vücüdun kendi bağışıklık sistemi tarafından oluşturulmaktadır ve temelde etkilenen yapı sinir lifleridir. Sinir lifleri beynimizden gelen emirleri vücudumuzda ilgili bölgelere iletmekle görevli elektrik telleridir. Bu sinir telleri “miyelin” adı verilen yağlı bir kılıfla çevrilidir. Miyelin kılıfı sinir liflerini korur ve birbirine temas etmesini engeller. Multipl sklerozda beyin ve omurilikte yer alan sinirlerin kılıflarında harabiyet oluşur. Bu harabiyet bölgelerine “MS plağı” adı verilir. Kılıfı hasar gören sinir aynı çıplak kalan bir elektrik teli gibi kısa devre yapar ve iletimi bozulur. Bundan dolayı da vücudun o bölgesi işlev yapamaz hale gelir. Örneğin bu görme ile ilgili bir sinir lifiyse hastanın görmesi bozulur, bacak kaslarına giden sinir lifiyse bacağı felç olur, beyinciğe giden bir sinir lifiyse dengesiz olur. Sinir kılıfı zamanla kendi kendini onarabilir ve hastanın şikayetleri düzelebilir ancak kılıf sık sık veya ağır hasar gördüğünde sinir lifi de etkilenir ve bulgular kalıcı hale gelebilir.

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bağışıklık sisteminden kaynaklandığı gösterilmiştir. Irsi nedenler ve çevresel nedenler MS gelişiminde rol oynar.

 

Multipl Skleroz bulguları nedir? Tanısı nasıl konur?

 

Multipl skleroz genç yaşta (20-40) görülür ve kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık 2 kat sıktır. Trafik kazalarından sonra gençlerde en sık sakatlığa yol açan hastalıktır.

Multipl skleroz ani alevlenmeler ve düzelmelerle seyreden kronik (müzmin) bir hastalıktır. Alevlenme dönemlerine “MS atağı” adı verilir. Hastaların bu dönemlerde şikayetleri aniden ortaya çıkar ve günlerce-haftalarca devam eder. Daha sonra giderek düzelir ve hastalık sessiz döneme girer. Bu dönemlere biz “remisyon dönemi” adı veriyoruz. Remisyon dönemlerinde hastanın birçok bulgusu tamamen düzelir ancak sinir lifi harabiyeti gelişmişse ataklardan sonra bazı bulgular kalıcı olur ve birikir. Zamanla bazı hastalarda hiç remisyon dönemi olmaksızın hep kötüye gidiş de görülebilir. Hastalığın sessiz dönemde olması demek hastalığın tamamen durmuş olması anlamına gelmez. Birçok hastada multipl skleroz beyinde sessiz sessiz harabiyet yapmaya devam etmesine rağmen hasta bunu farketmeyebilir. Doktorunuz genelde bu durumu ortaya koyabilmek için şikayetiniz olmadığı halde sizden düzenli beyin MR filmi kontrolü isteyebilir.

 

Multipl skleroz’un bulguları şunlardır, bu bulguların biri ya da birkaçı birarada bulunabilir:

 

• Kolda, bacakta kuvvetsizlik

• Kolda, bacakta uyuşma

• Dengesizlik

• Bir ya da iki gözde ağrılı ya da ağrısız görme bulanıklığı veya görme kaybı

• Çift görme

• İdrar tutamama veya idrar kaçırma (inkontinans)

• Yürüme bozukluğu

 

Bu bulgulara başka hastalıkların da yol açabileceği unutulmamalıdır

 

 

Multipl Skleroz tanısı nasıl konur?

 

Tanı doktorunuzun bu bulgularla başvurduğunuzda MS’ten şüphelenmesi ile başlar. Genellikle istenecek ilk tetkik beyin ya da omurilik Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) filmidir. Bu radyasyon içermeyen bir filimdir, hiçbir zararı yoktur. Bu filimde beyninizde MS plakları olup olmadığı görülebilir. Aktif (faal) olan MS plaklarının gösterilebilmesi için mutlaka damardan Gadolinum denen bir ilaç verilerek çekilmesi gereklidir. Ancak MRG’de MS plağına benzer görülen bazı lezyonlar başka hastalıklara ait de olabilir. Doktorunuz bunların ayırımı için sizden gerekli gördüğü tetkikleri isteyecektir. Multipl sklerozdan şüphelenildiğinde sizden istenebilecek bir başka tetkik de belinizden su alınıp incelenmesidir. Bu kulağa hoş gelmemekle birlikte aslında çok zor bir işlem değildir ve MS tanısı açısından çok yol göstericidir. İstenebilecek diğer bazı tekikler görsel, işitsel ve duyusal uyarılmış potansiyellerdir (VEP, SSEP, BAEP). Bu tetkikte size incelenen duyu ile ilgili bir uyaran verilip buna ait sinyal beyinden kayıtlanarak o duyuya ait sinir liflerinin sağlam olup olmadığına bakılır.

​

Multipl Skleroz’un tedavisi var mıdır?

Multipl Skleroz’un kesin bir tedavisi yoktur. Ancak atakların oluşturduğu yıkımı azaltabilecek ve atakların gelme sıklığını düşürebilecek ve hatta önleyebilecek tedaviler mevcuttur. Ataklar uygun şekilde ve mümkün olduğunca çabuk tedavi edilmelidir. Bu nedenle atak geçirdiğinizi düşünüyorsanız mutlaka zaman geçirmeden tedavinizi yürüten tıp merkezine başvurmalısınız. Koruyucu tedavide düzenli ilaç kullanılarak atakların sıklığının azaltılması hedeflenir. Bu amaçla genelde interferon ve glatiramer asetat ilaçları kullanılır. Bunlar hastanın kendi kendine yapabileceği iğnelerdir ve uzun yıllar kullanılmalıdır. Ağızdan alınabilecek tedaviler ve ayda bir ya da yılda 1-2 kez damardan verilen tedavi seçenekleri de mevcuttur. Hemen her sene Multipl Skleroz tedavisinde piyasaya yeni bir ilaç çıkmaktadır.

​

Bende MS var, sonum ne olur?

Multipl skleroz yaşam kalitesini etkiler ama genelde iyi seyirli bir hastalık olarak kabul edilir. Bazı hastalar ilk ataktan sonra yıllarca atak geçirmeyebilirler, bazıları ise yılda birkaç atak geçirebilir. Tedavi almayan hastalar ortalama 2 yılda 1 atak geçirirler. Hastalığın daha başlangıçta nasıl seyredeceğini bilmek olanaksızdır çünkü seyir kişiden kişiye değişmektedir. MS'lilerin üçte biri on yıl sonra da halen fonksiyoneldir ve özürlülük derecesi düşüktür. MS ölümcül bir hastalık değildir ve kısa sürede yatağa ya da tekerlekli iskemleye bağlanan hasta sayısı çok azdır.  MS kadınların da erkeklerin de çocuk sahibi olmasına engel değildir.

 

Faydalı Linkler:

http://www.turkiyemsdernegi.org/

http://www.izmirmsder.org/

http://www.mshakkinda.com/